Vì sao Nguyễn Huệ lại có thể điều khiển được hải tặc?

Nãy thấy có bạn đăng bài về Trịnh Nhất Tẩu nên tôi chợt nhớ về mấy phi vụ làm ăn đỉnh cao của Quang Trung đại đế với cướp biển và thì ừ…. đây là bài viết về khả năng tận dụng hải tặc của Nguyễn Huệ trong chiến tranh.

Vì sao Nguyễn Huệ lại có thể điều khiển được hải tặc?

Để trả lời câu hỏi trên một cách tường tận có lẽ sẽ mất nhiều thời gian khảo cứu vì chính sử rất ít đề cập đến những điều này. Tuy nhiên chúng ta cũng có thể rút ra một vài điểm chính như sau:

Nguyễn Huệ cho họ sự tín nhiệm và tôn trọng

Cướp biển cũng đã từng là ngư dân và có thể ngược lại, họ vì nhiều lý do kể cả nghèo khó mà phải làm cướp. Thời xưa, họ là những thành phần thuộc tầng đáy của xã hội, hoàn toàn không được xem bình đẳng như một người dân trước chính quyền. Họ hoàn toàn nằm bên rìa của lịch sử. Chỉ có Nguyễn Huệ là người duy nhất và đầu tiên quan tâm sử dụng họ và cho họ những điều họ muốn.

Đối với ngư dân, chiếc thuyền vừa là một nơi cư ngụ, lại vừa là nơi làm việc và cũng là toàn bộ tài sản của họ. Có thể nói đó chính là thế giới riêng, và vì thế nảy sinh ra một tình cảm phục tòng tuyệt đối người thuyền trưởng (và cũng là gia trưởng). Người chủ thuyền phải luôn luôn làm gương cho những người khác, hi sinh và phải chứng tỏ là mình trội hơn những người chung quanh để tiếp tục giữ quyền chỉ huy. Chính tập quán tự nhiên đó hình thành một sức mạnh tập thể gắn bó, sống chết với nhau trong nghề nghiệp cũng như trong chiến đấu, chỉ tuân phục những người có cùng một cá tính như họ và cũng là điều tại sao họ đi theo Nguyễn Huệ mà dần dần bỏ rơi Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ”.

Nguyễn Huệ cho họ địa vị, cơ hội đổi đời và 1 mảnh đất sinh sống

Do địa vị thấp hèn bên lề xã hội nên khi được trưng dụng vào quân đội chính quy chiến đấu cho nhà vua, và khi chiến thắng còn được phong tước nên họ hoàn toàn trung thành với Nguyễn Huệ. Một ví dụ dễ thấy nhất chính là các chức quan trong quân đội Nguyễn Huệ toàn mang danh xưng là Đề đốc, Đô đốc và Đại đô đốc như Đô đốc Long, Đô đốc Lộc…

Những chức vụ vốn dĩ là các cấp chỉ huy thủy binh, và những nhân vật nhiều công trạng này không bao giờ có một tiểu sử rõ rệt, lắm khi chỉ có tên mà không có họ, xuất hiện một cách bất ngờ rồi không còn thấy trong những biến cố khác. Ngoài ra Nguyễn Huệ còn cấp cho họ một sào huyệt để tự do giao dịch buôn bán dưới sự bảo trợ của quân đội trên 1 hòn đảo một khu vực gần biên giới Việt - Hoa gọi là Giang Bình (Jiangping).

Đột nhiên, các vụ cướp phá trắng trợn nhất, bởi chúng được tiến hành nhân danh Hoàng Đế Việt Nam, đã trở thành các công tác hợp pháp của một quốc gia có chủ quyền. Hậu quả, giới hải tặc giờ đây thu hút các kẻ khác từ thế giới biển cả, những người nhìn nó như một cách tiến thân, không chỉ về mặt kinh tế, mà cả về mặt vị thế, quyền hành và uy tín.

Đối với những kẻ đã trở thành hải tặc, sự gia nhập vào tầng lớp thượng lưu của xã hội nằm quá lãnh vực khả hữu; chúng có thể mong đợi sống một cuộc đời của những kẻ “không là gì hết”, bị dằn vặt bởi các nhu cầu và sự bóc lột của các thượng cấp. Nhưng trong tình đồng đạo hải tặc, tầng lớp hạ lưu này đã có một cơ hội thăng tiến xã hội. Xuyên qua các nỗ lực của riêng mình và chiến công quân sự, chúng có thể trở thành “một kẻ nào đó”. Chúng có thể nhận được cấp bậc, danh dự, và sự thừa nhận, và dành đạt được uy tín đã từ khước chúng ở trên bờ”.

Nguyễn Huệ là thủ lĩnh tối cao của hải tặc

Đối với hải tặc Nam Trung Hoa và Đông Nam Á mà nói, sau khi Trịnh Thành Công mất đi và hàng ngũ họ Trịnh tan rã dưới sự truy quét của hải quân Nhà Thanh thì không còn ai có đủ uy tín để một lần nữa thống lĩnh hải tặc khu vực này thành một lực lượng tầm cỡ. Nhưng Nguyễn Huệ và nhà Tây Sơn đã xuất hiện đem đến cho họ một cơ hội mới. Ông chính là vị “đại ca” mà toàn thể hải tặc đều kính trọng và phục tùng, chỉ có theo chân ông, họ mới có đất sống và vinh dự. Họ chỉ có thể hùng mạnh khi tập hợp dưới chân ông.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Duy Chính, trong bài viết “Việt Thanh Chiến dịch và Quang Trung ra Bắc” nhận định: “Trong nhiều thế kỷ tuy nạn cướp biển có hoành hành nhưng cũng không trở thành một lực lượng đáng kể vì thiếu một căn cứ địa để trốn tránh khi bị săn đuổi. Thế nhưng đến cuối thế kỷ thứ 18, Nguyễn Văn Huệ đã nhìn ra được tiềm năng và vai trò của họ nên đã thu dụng và trở thành một vị thủ lãnh tập hợp được nhiều nhóm khác nhau, phân chia mỗi nhóm một lãnh bàn hoạt động, chỉ đạo các chiến dịch và cho họ nơi trú ẩn. Ở cuối thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19, cướp biển ở biển Đông đã tập họp thành một vài nhóm, có đến hàng ngàn chiến thuyền, tổng cộng đến hơn 7 vạn người”.

Dian Murray cũng nhận định: “Đối với đám hải khấu lẻ tẻ vùng Quảng Đông, Phúc Kiến, Chiết Giang và Giang Tô, Nguyễn Văn Huệ được gọi là Đại Ca Việt Nam, là người bán những đồ họ cướp được và chia cho họ từ 20 đến 40% số tiền. Những bọn cướp lớn cũng được Hoàng đế che chở vì họ không những được phép neo thuyền tại vùng biên giới (Trung Hoa và Đại Việt) để tuyển quân và trộm lương thực mà còn có thể dùng Việt Nam như một “sào huyệt” để rút về. Bọn hải khấu đó coi nhà vua như chủ nhân của họ vì dưới thẩm quyền của ông họ có thể thu hoạch nhiều nguồn lợi từ biển cả”.

Nguyễn Huệ tái cơ cấu hải tặc thành chính quy và có tiền đồ cho tất cả

Vào thời điểm đó, quả thực Nguyễn Huệ là người duy nhất có đủ tiềm lực để tái vũ trang cho các toán quân hải tặc trở thành một đạo quân chính quy đúng nghĩa.

Hơn thế nữa, Quang Trung cũng là người đã tái tổ chức lại cơ cấu của hải tặc thành các quân đoàn riêng biệt với phạm vi hải phận khác nhau và phong chức tước cũng như quyền hạn rất rõ ràng. Hải tặc vào tay ông không còn là cướp mà là một đạo quân chính quy, có lý tưởng, có tiền đồ.

Theo đó, quan tước nhà Tây Sơn dùng cho hải tặc có cả 2 loại là tước hàm và chức vị quân sự. Tước hàm thì thấp có Hầu tước ví dụ như: Hiệp Đức Hầu cho đến cao nhất là cả Vương Tước cao quý nhất như Đông Hải Vương Mạc Quan Phù, Bình Ba Vương…

Chức vị quân sự từ thấp lên cao quy định rất rõ ràng lấy đơn vị tổ chức theo từng chiếc tàu mà nhà Tây Sơn gọi là Tàu Ô (Ô Tào). Thuyền trưởng một tàu gọi là Ô Tào Tổng Binh, cao hơn có chức Tướng Quân như Ninh Hải Phục Tướng Quân Ô Thạch Nhị, chức Đại Tư Mã như Đại Tư Mã Trịnh Thất…

Bản lĩnh cá nhân của Nguyễn Huệ cũng đã hàng phục hết tất cả những tướng cướp sừng sỏ nhất. Điều quan trọng nhất là ông đã phân chia lãnh hải rõ ràng để việc quản lý không giẫm chân nhau và đảm bảo quyền lợi công bằng. Nguyễn Huệ đã làm điều này tốt nhất trong tất cả các ông trùm cướp biển từ xưa đến nay.

Nguyễn Huệ phân loại hải phỉ thành nhiều nhóm theo tên gọi chẳng hạn như Phượng Vĩ, Tiểu Miêu, hoặc có khi chia thành nhiều màu cờ như Thanh Kỳ, Hồng Kỳ, Hoàng Kỳ, Hắc Kỳ, Lục Kỳ… Mỗi nhóm có một vùng hoạt động, những thủ lĩnh được phân bố chặt chẽ với cấp bậc và quy định thưởng phạt rõ ràng. Các thủ lĩnh cao cấp còn có ấn tín và phù hiệu để phong tước cho thuộc hạ lập chiến công hay để chiêu dụ những người có tài.

Sau khi nhà Tây Sơn bị lật đổ, những nhóm đó đã tự động tập hợp lại để ký với nhau một thỏa hiệp xác định lại một số quy luật để không rơi vào tình trạng chém giết lẫn nhau, đó chính là nguyên nhân ra đời của Đế chế hải tặc lớn nhất châu Á thời đó - Hồng Kỳ Bang do Trịnh Nhất, một chủ tướng hải tặc cũ từng theo Nguyễn Huệ lập ra. Đế chế này khuynh đảo châu Á và Trung Quốc một thời gian dài. Thời điểm cực thịnh có hàng mấy nghìn thuyền và hàng vạn thủy thủ. Để có thể được xem là một thủ lĩnh hải tặc chân chính, ngoài bản lĩnh võ công cao cường, đủ đánh bại tất cả thủ lĩnh khác thì còn phải có kỹ năng chỉ huy hạm đội hiệu quả, thưởng phạt phân minh, điều phối công bằng, phân chia của cải tốt với tất cả hải tặc dưới trướng. Nguyễn Huệ là vị Hoàng đế duy nhất trong lịch sử của Đông Nam Á và cả Trung Quốc có thể đáp ứng điều kiện này.

Chính vì cái ân tri ngộ đó mà 10 năm sau khi nhà Tây Sơn mất sử cũ còn ghi lại những đám hải khấu này vẫn còn mưu toan đánh vào Phú Xuân để khôi phục lại vương quyền cho chủ cũ nhưng không thành công. Ngay cả Trịnh Thành Công lúc còn sống cũng không thể có được sự phục tùng vô hạn của những hải tặc này như Quang Trung đã làm được. Có thể nói ông là vị Hoàng đế cướp biển duy nhất của châu Á cũng không ngoa vậy.

Tác giả Dian Murray trong nghiên cứu về sự phát triển của hải tặc Trung Hoa dưới sự bảo trợ của Nguyễn Huệ viết:

“Sự bảo trợ của Tây Sơn đã nâng cấp một cách ngoạn mục các kỹ năng chiến đấu của hải tặc đã tham gia chiến trận. Nơi đó chúng đã thu hoạch được các kinh nghiệm quý báu khi đương đầu với một đối thủ trực diện, phát triển một mức độ kỷ luật, và học cách sử dụng vũ khí và kháng cự trên biển. Chúng không còn là các kẻ ngoài vòng pháp luật chuyên đánh phá cướp bóc nữa.Sự bảo trợ của Tây Sơn đã tạo ra các hải tặc với kế hoạch, biết học cách liên kết các lực lượng và lái thuyền mỗi mùa xuân sang Quảng Đông và trở về Việt nam vào mỗi mùa thu. Hơn nữa, giờ đây hoạt động với một thời khóa biểu ít nhiều cố định, chúng cũng đã có thể hợp tác với các thổ phỉ trên bờ.”

Thực ra những điều trên cũng do người nước ta thời đó chưa hề biết đến khái niệm của một Hạm đội hải quân nước xanh là như thế nào. Họ dùng khái niệm của bộ binh nên dễ dàng thần thánh hóa các chiến công của Nguyễn Huệ. Ngay khi xây dựng quân đội, Nguyễn Huệ đã giải bài toán cơ động của quân đội trong một địa hình chia cắt, dài và nhiều đồi núi mà vẫn đạt được yếu tố bí mật, thần tốc, bất ngờ để dành chiến thắng.

Chỉ có hải quân viễn chinh mới làm được điều đó. Mà còn phải là một lực lượng hải quân hạng nhất tác chiến kiểu thủy quân lục chiến mới làm tốt yêu cầu đó. Cái tên thủy quân lục chiến đã trở thành kiểu mẫu cho tác chiến biển xa và tấn công đất liền từ biển gắn liền với quân đội Mỹ thế kỷ 20 trở đi.

Và những Đại tướng hải tặc đi vào lịch sử

Đạo hải quân cướp biển lừng lẫy của nhà Tây Sơn không thể nào làm nên chiến công nếu không có những tướng quân tài giỏi. Ngoại trừ những đô đốc quá nổi tiếng như Võ Văn Dũng, Ngô Văn Sở, Bùi Thị Xuân, Trần Quang Diệu… thì những vị đô đốc Hải Tặc cũng không kém phần nào khi cũng đi vào sử sách với một binh nghiệp hiển hách dưới thời Tây Sơn. Có thể kể ra một vài vị như sau:

Trần Thiên Bảo - đệ nhất danh tướng hải tặc

Là một tướng người Hoa của nhà Tây Sơn, ông là danh tướng hải tặc giỏi nhất mà nhà Tây Sơn đã từng có. Từng được phong Nguyên Soái Tổng Binh Đô Đốc, Bảo Đức Hầu. Ông chính là người thay mặt Quang Trung chiêu mộ hầu như các hải tặc khét tiếng nhất của châu Á về đầu quân cho Tây Sơn. Cùng với Mạc Quan Phù và Trịnh Nhất, ông từng là một trong những cướp biển hùng mạnh nhất tại vùng biển giữa Đại Việt và Trung Hoa vào thời Tây Sơn.

Mạc Quan Phù - Vua hải tặc biển Đông - Đông Hải Vương

Là một tướng người Hoa của nhà Tây Sơn. Cùng với Trần Thiên Bảo và Trịnh Nhất, Trịnh Thất, Vương Quý Lợi và Ô Thạch Nhị, ông cũng là một trong những cướp biển hùng mạnh nhất tại vùng biển giữa Đại Việt và Trung Hoa vào thời Tây Sơn. Vào thời hùng mạnh nhất, Mạc Quan Phù đã từng tham dự nhiều trận đánh chống lại Nguyễn Ánh lập nhiều chiến công và năm 1796 Mạc được vua Cảnh Thịnh phong chức Đông Hải Vương. Sau khi thất trận trong cuộc hải chiến cuối cùng tại Hà Nội, ông thất trận bị bắt và sau đó bị xử tử.

Trịnh Thất - thủ lĩnh hải tặc khét tiếng từ họ Trịnh, Đài Loan

Một trong những tướng cướp nổi tiếng trong một gia tộc từng là thủ hạ dưới trướng của Trịnh Thành Công ở Đài Loan. Trịnh Thất cùng với Mạc Quan Phù, Vương Quý Lợi và Ô Thạch Nhị (Mạch Hữu Kim), được Quang Trung phong quan tước, được giao trách nhiệm quy tụ những nhóm hải tặc nhỏ lại lập thành những hạm đội lớn.

Bản thân Trịnh Thất và Mạc Quan Phù đã từng tham dự nhiều trận đánh chống lại Nguyễn Ánh, lập nhiều công trạng cho Tây Sơn. Dưới tay Trịnh Thất bấy giờ có hơn 200 chiến thuyền, là lực lượng ngoài biển lớn nhất thời ấy và được thăng tới chức Đại tư mã, thống lĩnh toàn bộ lực lượng hải tặc vùng biển Hoa Nam.

Trịnh Nhất - thủ lĩnh đế chế hải tặc Hồng Kỳ Bang mạnh nhất châu Á

Là tướng cướp nổi tiếng từng phục vụ cho nhà Tây Sơn, anh em họ của Trịnh Thất. Trịnh Nhất nguyên danh là Văn Hiển nhưng đương thời thường gọi là Trịnh Nhất hoặc Trịnh Nhất Lang, người huyện Tân An, phủ Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông (tương ứng vùng Thẩm Quyến, Hong Kong ngày nay).

Ngày 16 tháng 11 năm 1807, năm Gia Khánh thứ 12, Trịnh Nhất đột nhiên tử vong tại vùng duyên hải Việt Nam. Có thuyết cho rằng do Trịnh Nhất âm mưu tấn công vào kinh thành Huế để trả thù cho vua Quang Trung nhà Tây Sơn, bị thủy quân nhà Nguyễn đánh trả trúng đạn mà chết.

Sau khi Trịnh Nhất chết, góa phụ của Trịnh Nhất thâu tóm mọi quyền lực về tay mình và trao chức thống lĩnh Hồng Kỳ bang cho đầu lĩnh Trương Bảo Tử. Đế chế Hồng Kỳ bang tiếp tục phát triển dưới thời của Trịnh Nhất tẩu cho đến khi bà chịu quy phục nhà Thanh vào năm 1810.

Sau 10p mò mẫm thì tui đã chỉnh được chữ lại cho dễ nhìn rồi nha mọi người ơiiii :))) Chú thích hình thì đây là bản đồ nước ta thời Tây Sơn thịnh trị nha.

Loca: Bài viết này mình không nhớ của ai, ai biết vui lòng cho mình biết ạ.